Het klassengesprek

Onze organisatie heeft in de loop der jaren 1000+ afgenomen bij medewerkers in het onderwijs. Zowel in het po, in het vo als in het mbo. Wij nemen assessments af bij leidinggevenden en bij leraren.

Wat opvalt is de enorme diversiteit die deze mensen ten toon spreiden. Dan bedoel ik niet de diversiteit die de functie met zich meebrengt, maar diversiteit in de wijze waarop leraren hun lessen vormgeven. Mijn ervaring met de wijze waarop leraren in het po een klassengesprek leiden, wil ik graag met jullie delen.

Klassengesprek als leraarinterventie

Hattie (2013) geeft aan dat het klassengesprek een uiterst krachtige leraarinterventie is. De effectgrootte op de prestaties van leerlingen is 0.82. Uitgaande van de ondergrens van 0.40 voor effecten die ertoe doen, kan gezegd worden dat het klassengesprek een substantieel effect heeft op de leerlingprestaties. In de praktijk zien wij echter dat de kwaliteit van het klassengesprek helaas met regelmaat te wensen overlaat. Enigszins gechargeerd is het klassengesprek vaak een voordracht van de leraar die 90% van de tijd aan het woord is waarmee er 10% ruimte voor leerlingen blijft om aan het woord te zijn. Gedurende de tijd dat de leraar aan het woord is, worden er lang niet altijd vragen gesteld, noch door de leraar, noch door de leerlingen. Het blijft veelal beperkt tot het zenden van informatie waarbij de leraar in geringe mate een beroep doet op de actieve luisterhouding en de zelfstandige denkhouding van de leerling.

Daarom is de uitnodiging aan de leraar om de leerlingen tijdens het klassengesprek in de gelegenheid te stellen om met elkaar te praten, om op elkaar te reageren en om voort te bouwen op elkaars inbreng. Door deze aanpak wordt het onderling luisteren tussen leerlingen bevorderd en worden leerlingen gestimuleerd tot zelfstandig en kritisch nadenken, tot het maken van analyses en tot het leggen van verbanden. Tegelijkertijd worden de mondelinge communicatievaardigheden verbeterd. De leraar is in dit proces coachend, faciliterend, blijft zelf op de achtergrond, zorgt ervoor dat alle leerlingen actief deelnemen aan het klassengesprek en stelt vragen die tot denken aanzetten.

Merkbare resultaten

Het is geen sinecure voor de leraar om zichtbare veranderingen aan te brengen in de uitvoering, het is een proces dat veel tijd en geduld vergt. Het leiden van een klassengesprek is een complexe bezigheid. Echter, door de leerlingen meer verantwoordelijkheid te geven kan een dergelijk proces aanmerkelijk versneld worden. Eén ding is zeker: het resultaat van de inspanningen loont, want met de eerder genoemde score van 0.82 staat het klassengesprek in de top tien van meest effectieve leraarinterventies.