Klassenmanagement, al bijna 45 jaar actueel

Googelen op 'klassenmanagement' levert heel wat resultaten op. Klassenmanagement is een concept dat inmiddels al bijna een halve eeuw oud is en nog steeds zeer actueel. Maar wie was nu eigenlijk de grondlegger?

Jacob Kounin (1912-1995) is de bedenker van het concept klassenmanagement. Hij was een Amerikaans onderwijspedagoog/psycholoog en deed in de jaren ’70 onderzoek naar de wijze waarop leerlingen leren. In eerste instantie deed hij onderzoek naar de wijze waarop leraren omgaan met leerlingen die zich niet gedragen in de les. Gaandeweg kwam hij erachter dat die reactiewijze veel te maken heeft met de wijze waarop de school is georganiseerd en hoe leraren de regels hanteren. Hierna besloot hij om verder onderzoek te doen naar de randvoorwaarden om regels te kunnen hanteren. Zijn totale onderzoek duurde 5 jaar. Hij is de auteur van het boek ‘’Discipline and Group Management in Classrooms’’ (1977).

Vijf pijlers van klassenmanagement

Kounin hanteert de volgende definitie voor het begrip klassenmanagement: de manier waarop de leerkracht het werken in de klas organiseert. ‘Als een leerkracht een planning maakt en organiseert is hij een manager.’ Hij formuleerde vijf pijlers die bijdragen aan effectief klassenmanagement. Eén ervan is ‘’overlapping’’. Hij stelt dat een leraar in staat moet zijn om effectief op te treden als twee situaties zich op hetzelfde moment plaatsvinden. Een voorbeeld: Als de leraar een les geeft en er komt een leerling uit een andere klas het lokaal binnen lopen, dan slaagt de vaardige leraar erin om aandacht te besteden aan de leerling die een vraag heeft zonder dat hij het groepsproces in de klas uit het oog verliest.

Interessant zijn ook de andere vier pijlers (with-it-ness, momentum, smoothness en group focus). De meeste kenmerken van doelmatig klassenmanagement waar de meeste vakprofessionals ondertussen wel bekend mee zijn, vind je terug in het gedachtengoed van Jacob Kounin. Denk bijvoorbeeld aan het zorgen voor een ordelijk verloop van de les, het stimuleren van de betrokkenheid van leerlingen, actief en betekenisvol leren, het duidelijk maken van de gewenste leerhouding en het lopen van rondes dat je terugvindt in de pijler ‘’smoothness’’.

De Competentie Thermometer is mede gebaseerd op het gedachtegoed van Jacob Kounin.