Pavlov

Op jonge leeftijd liet mijn dochter zich in de weekends en in de vakanties ’s morgens graag goed verzorgen. Het ultieme ochtendgenot voor haar was om lekker lui op de bank te hangen, televisie te kijken en verwend te worden met een ontbijtje. Of dit allemaal pedagogisch verantwoord was, is een andere discussie, maar dat terzijde. Zodra één van ons aankwam met één van de gangen van het ontbijt, veerde ze op en nam ze de eet- en drinkhouding aan. Dit alles werd een vast, voorspelbaar ritueel.

Op die momenten moest ik vaak aan Ivan Pavlov denken. Zijn opvatting over de klassieke conditionering als onderdeel van de behavioristische theorie heeft heel wat impact (gehad) in het onderwijs. De toepassingen zijn tot op de dag van vandaag nog altijd waardevol, vooral waar het gaat om het leren van automatismen en motorische vaardigheden. Nuttig voor het hedendaags onderwijs zijn o.a. nog de volgende principes:

Bekrachtiging (reïnforcement): het waarderen van (deel)activiteiten van leerlingen. Door positieve bekrachtiging wordt de leerling gemotiveerd. Een voorbeeld hiervan is dat je in een groepsgesprek een teruggetrokken leerling prijst en stimuleert wanneer hij voor zijn mening durft uit te komen. Wanneer je dat enkele malen gedaan hebt, zal de drempel om aan de discussie deel te nemen voor deze leerling geleidelijk verdwijnen.

Modelleren (shaping): het systematisch opbouwen van deelhandelingen of -theorieën wanneer een bepaald complex gedrag of complexe theorie aangeleerd moet worden. Wanneer iets moeilijks moet worden aangeleerd, is het verstandig om het in kleine overzichtelijke stukken aan te bieden.

En wie herinnert zich niet meer de boekjes op basis van geprogrammeerde instructie die jarenlang mateloos populair waren?

De hond van Pavlov leeft nog steeds. Mijn dochter had hier vroeger waarschijnlijk geen boodschap aan. Zij wachtte gewoon op de volgende keer dat ze weer verwend zou worden…